کم کاری و پرکاری تیروئید
غده تیروئید جلوی گردن و در اطراف نای قرار دارد، این غده شبیه یک پروانه است تیروئید یکی از غده های بسیار مهم بدن است و وظیفه کنترل متابولیسم را بر عهده دارد. در فرایند متابولیسم، مواد غذایی وارد شده به بدن تبدیل به انرژی میشوند.
این غده کوچک عملکرد هر عضو بدن را تحت تأثیر قرار می دهد و اگر به درستی کار نکند ، می تواند باعث ناهماهنگی در بدن شود.
بیماری های شایع تیروئید به دو دسته کم کاری و پرکاری تقسیم میشوند :
کم کاری تیروئید : وقتی تیروئید به میزان کمتری از حد مورد نیاز بدن توسط هورمون تیروئید تولید میشود، باعث ایجاد بیماری کم کاری تیروئید میشود.
علائم کم کاری تیروئید :
- یبوست
- افزایش وزن
- دوره پریود نامنظم
- حساسیت به سرما
- احساس خستگی مفرط
- احساس غم و افسردگی
- افزایش سطوح کلسترول خون
- درد، حساسیت و سفت شدن عضلانی
نوع اولیه : بیش از 95 درصد موارد مبتلایان دچار کم کاری اولیه تیروئید هستند که اختلال عملکرد خود غده تیروئید است.
نوع ثانویه : به علت نارسایی هیپوفیز را هیپوتیروئیدی ثانویه گویند.
نوع ثالثیه : ناشی از نارسایی هیپوتالاموس را هیپوتیروئیدی ثالثیه گویند.
وجود هیپوتیروئیدی از زمان تولد را کرتینیسم گویند. مادر نیز ممکن است دچار کم کاری تیروئیدی باشد.
تیروئیدیت اتوایمیون (تیروئیدیت هاشیموتو) شایعترین کم کاری تیروئید در بالغین است که غده تیروئید توسط سیستم ایمنی بدن مورد تهاجم قرار می‌گیرد.
کم کاری غده در مبتلایان به پرکاری تیروئید که توسط ید رادیواکتیو ، جراحی یا داروهای ضد تیروئیدی درمان شده‌اند نیز مشاهده میشود.
پرکاری تیروئید : پرکاری تیروئید در شرایطی بوجود می آید که غده تیروئید مقادیر بالایی از هورمون تیروکسین را ترشح می کند به این بیماری هیپرتیروئیدیسم گفته میشود
علائم پرکاری تیروئید :
- احساس لرز
- افزایش تعریق
- احساس خارش
- کاهش وزن ناگهانی
- عصبانیت یا کج خلقی
- احساس استرس یا اضطراب
- ضربان قلب تند یا نامنظم
- حرکات مکرر روده بیش از حد معمول
- كاهش تعداد دفعات قاعدگي يا كاهش حجم خونريزي
بیماری گریوز :
شايع ترين فرم پركاري تيروئيد بيماري گريوز مي‌باشد. بيماري گريوز يك اختلال در سيستم ايمني فرد مي‌باشد. به طور طبيعي سيستم ايمني بدن را در مقابل باكتري‌ها و ويروس‌ها محافظت مي‌كند. در بيماري‌هاي خودايمن مانند گريوز سيستم ايمني بافت فرد را مورد حمله قرار مي‌دهد. در اين بيماري بدن مواد (آنتي‌بادي) توليد مي‌كند كه باعث تحريك تيروئيد به توليد بيش از حد هورمون مي‌شود. بيماري ممكن است در ساير افراد فاميل همه ديده شود. ميزان شيوع در زنان 5 تا 10 برابر مردان است. گريوز مي‌تواند با ساير بيماري‌هاي سيستم خود ايمني همراه شود: مانند تيروئيديت مزمن (هاشيموتو), سفيد شدن زودرس موها, ديابت شيرين, آرتريت, پيسي.
درمان مشکلات تیروئید :
داروهای درمانی تیروئید :
استفاده از داروهای ضد تیروئید که مانع از تولید هورمون‌های T۳ و T۴ میشوند، سه ماه پس از مصرف این داروها علائم به تدریج از بین می‌روند ولی ممکن است بیمار لازم باشد تا یک سال یا بیشتر از دارو استفاده کند.
همچنین در شرایطی که نیاز به کنترل علائم هیپرتیروئیدیسم باشد ممکن است پزشک به عنوان درمان پرکاری تیروئید از داروهای مسدود کننده بتا از جمله پروپرانول استفاده کند، علائمی مانند تپش قلب با استفاده از این داروها کنترل می شوند علاوه بر آن مسدودکننده های بتا در درمان پرفشاری خون نیز کاربرد دارند ولیکن ممکن است برای همه مناسب نباشند به طور مثال کسانی که دچار دیابت هستند و یا با آسم مبارزه می کنند ممکن است فرد مناسبی برای داروهای مسدود کننده بتا نباشند زیرا این داروها وضعیت آنها را تشدید خواهد کرد.
پروپیل تیواوراسیل
داروی PTU یا همان پروپیل تیواوراسیل بیشترین کاربرد مصرف را به این دلیل که ریسک کمتری در زمان بارداری برای تولد نوزاد داشته، در این دوران دارد ولیکن تنها مدل موجود این دارو دوز ۵۰ میلی گرمی آن است که همین موضوع کمی آزار دهنده است، زیرا دارو نیمه عمر پائین دارد و به صورت هر ۸ ساعت یک عدد مصرف می شود ولی این نکته مهم را فراموش نکنید که مصرف دارو و تعداد دوز آن صرفا و صرفا زیر نظر متخصص و با مشورت باید باشد زیرا از فردی به فرد دیگر بسته به شرایط متفاوت است.
از PTU برای کنترل دوز تیروئید قبل از عمل در کودکان نیز استفاده می شود. از عوارض دارو می توان به تهوع، استفراغ، مشکلات بینایی، زردی، اسهال، عوارض پوستی و احساساتی مانند سرما، بی حالی (ضعف عمومی) و افسردگی نام برد. این دارو علاوه بر اینکه جلوی سنتز هورمون تیروئید را می گیرد می تواند از تبدیل T4 به T3 هم جلوگیری کند، این دارو باید سر ساعت مصرف شود و نباید فراموش شود ولی در صورت فراموشی اگر هنوز یک ساعت تا مصرف دوز بعدی مانده است آن را مصرف کنید.
داروی متیمازول
این دارو در دوزهای مختلف ۵ یا ۱۰ میلی گرم موجود است، دارو اثر سریع داشته و نیمه عمر آن از داروی PTU بیشتر است، این دارو عوارض جانبی کمتری دارد و نحوه اثر آن این است که از سنتز هورمون تیروئید جلوگیری می کند. دوز مصرفی بسته به شرایط بیمار است ولی در گایدلاین انجمن تیروئید آمریکا بر اساس شرایط بیمار بین ۱۰ تا ۴۰ میلی گرم در روز توصیه شده است. تب، لرز، گلودرد، زردی چشم و پوست یا یرقان انسدادی از عوارض مهم این دارو هستند.
داروی کاربی مازول
این قرص یک پیش دارو محسوب می شود که در بدن به متی مازول تبدیل می گردد و البته قابل استفاده برای عموم نیست، این دارو از دسته داروهایی است که در درمان تیروئید به کار می رود و بیشتر برای پرکاری استفاده می شود.
به این دلیل که مصرف بیش از دوز مجاز آن خطرناک بوده در داروخانه ها بدون نسخه ارائه نمی شود، این دارو نیز مانند سایر دارو ها عوارضی دارد که البته بسیاری از مصرف کنندگان آنها را تجربه نمی کنند ولی به هر حال هر دارو به موازات اثرات مثبت عوارضی را نیز شامل می شود از جمله:
احساس ناراحتی معده، سردرد، درد مفاصل و ماهیچه، راش و بثورات پوستی، خارش، تغییر مزه در غذاها، ریزش مو و البته یکی از عوارض نادر این دارو کاهش تعداد سلول‌های خونی است که به عنوان یکی از معایب نادر دارو ولی جدی مطرح می شود.
این دارو در دوران بارداری و شیردهی منع مصرف دارد.
جراحی تیروئید:
جراحی را می‌توان برای جدا کردن (گواتر) بزرگ یا گره عملکرد بالا در داخل غده به کاربرد. جراحی، زمانی که امکان سرطان تیروئید وجود دارد، ضروری است. اگر غده تیروئید به‌طور کامل حذف شود، فرد باید هورمون تیروئید مصنوعی برای زندگی‌اش بگیرد. جراحی تیروئید نیز می‌تواند در بیماری‌های گریو (تیروئیدکتومی زیر جلدی) مورداستفاده قرار گیرد و قبل از درمان RAI و داروهای ضد سرطان، درمان انتخاب شود. امروزه زیاد استفاده نمی‌شود.
تیروئید در بارداری
پرکاری تیروئید و کم کاری تیروئید در بارداری نسبتا شایع و در درمان مهم می باشد. گاهی اوقات، بارداری ممکن است علائمی شبیه به پرکاری تیروئید در سه ماهه اول ایجاد کند. اگر شما تجربه تپش قلب، کاهش وزن و استفراغ مداوم دارید باید با پزشک خود تماس بگیرید.
بیماری های درمان نشده تیروئید در دوران بارداری ممکن است به تولد نوزاد نارس، پره اکلامپسی ( افزایش شدید فشار خون )، سقط جنین و وزن کم هنگام تولد در میان سایر مشکلات شود. اگر شما هر گونه سابقه کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید دارید مهم است که با دکتر خود صحبت کنید بنابراین پزشک می تواند از قبل و در دوران بارداری نظارت داشته باشد و درمان خود را در صورت لزوم تنظیم کند.
- آبان 25, 1401
- 973 بازدید